Ahmed Midhat Efendi’nin Letaif-i Rivayat’ının “edebiyat coğrafya merkezli” olarak incelenmesi

ÖZETAhmed Midhat Efendi, Osmanlı İmparatorluğu’nun Batıyla etkileşiminin en yoğun olduğu asır olan XIX. yy.’da yaşamış, Doğu ve Batı kavramlarını eserlerinde işlemiş önemli bir isimdir. Tanzimat döneminin en çok tartışılan bu iki kavramını karşılaştırırken, bu karşılaştırmayı İstanbul ve Paris gibi iki sembol şehir üzerinde yapmıştır. Yazar, bu karşılaştırmada Doğu’nun ahlâki yönden üstünlüğünü vurgular. Bunun dışında Anadolu, Kafkasya, Afrika, Bahr-ı Sefid bölgelerini de kültürel ve tarihsel boyutlarıyla okuyucularına aktarmıştır. Tezde, Ahmed Midhat Efendi’nin Letâîf-i Rivâyât adlı hikaye serisinde coğrafya ve mekanın, bireyin hayata bakışı, yaşayış tarzı üzerindeki etkileri incelenmiştir. Tezin bölüm başlıklarıyla ilgili çeşitli makaleler tez sırasında kullanılmış; fakat temel olarak yazarın Letaif-i Rivayat ve Fünun-ı Coğrafya adlı eserine bağlı kalınmıştır.Tezin sonunda, Letaif-i Rivayatta geçen bölgeler haritalar üzerinde gösterilmiştir.Letaif-i Rivayat serisi, coğrafya merkezli okuma açısından zengin malzemeler sunmaktadır. Ahmed Midhat Efendi bu zengin malzemeyi ansiklopedist kimliğiyle yoğurarak okuyucularını bilgilendirmeyi amaçlamıştır. Anahtar kelimeler: Coğrafya, Doğu, Batı, seyahat ABSTRACTAhmet Mithat Efendi ( 1844-1912 ) was one of the most important man who worked on west and east conceptions in his works, lived in 19 th century when Otoman Empire had harsh interaction with the west. While comparing theWest and East conceptions, that were debated mostly in Tanzimat period, were matched by him over İstanbul and Paris called symbol cities. The writer emphasizes the superiority of the East side from an virtual perspective while making a comparison between the East and the West. Other than this, he transmitted to his readers the cultural and historical characteristics of Anatolia, Caucasia,Africa and Bahr-ı Sefid regions.In this thesis, In Ahmet Mithat Efendi’s story serial named Letaif-i Rivayat, the effectiveness of geography and place, the perspectives of an individual's point of views over a person’s life style, were analysed.In this work, different articles, which is related with chapter headlines of thesis, were used. On the other hand, mostly it is based on writer’s Letaif-i Rivayat and Funun-i Geography work.At the end of the thesis the regions that were mentioned in Letaif-i Rivayat were shown on the maps.Letaif-i Rivayat series represent rich materials on geography centered reading. Ahmet Mithat Efendi aimed to inform his readers with his encyclopedical identification together with that rich materials. Key words : Geography, east, west, travel